Автор: Уладзімір Садоўскі

Эсэ Уладзіміра Садоўскага, апублікавана ўпершыню ў літаратурным часопісе «Прайдзісвет». Што можна сказаць пра душу нашага горада? Мабыць, тое, што яна ўсё-ткі ёсць, але пра гэта як-небудзь пазней. Цяпер я хацеў бы расказаць пра сэрца, дакладней, пра тры сэрцы аднаго горада. Пад сэрцам я разумею цэнтр, вакол якога разбудоўвалася і расло паселішча, бачу ў ім пункт, дзе перакрыжоўваюцца асноўныя гарадскія і міжгароднія плыні. Склалася так, што за ўсю гісторыю існавання ў Маладзечне было ажно тры такія пункты. Першы і самы старажытны — гэта цяперашняя плошча Старое Места. “Места” не ад пляцоўкі…

У апошнія дні жыхары Маладзечна абмяркоўваюць праект новга будынка гарадскога ЗАГСа, які павінны паўстаць на месцы знесенай стаянкі на Цэнтральнай плошчы. Пакуль у райвыканкаме праходзіць грамадскае абмеркаванняў праекта, маладзечанскі краязнаўца Уладзімір Садоўскі ўзгадвае, што хацелі пабудаваць на месцы будучага ЗАГСа пасля вайны і чаму гэта не атрымалася. Планы забудовы будучай Цэнтральнай плошчы ўзніклі ў пасляваенныя гады. Праўда, ёсць звесткі, што ўжо польскія ўлады ў канцы 1930-х гадоў планавалі засвоіць гэтую частку горада, але іхныя задумкі перакрэсліў верасень 1939-га. Так ці інакш, але ўжо ў генплане 1947 года Цэнтральная плошча была…

Артыкул складзены на падставе матэрыялаў, што я паступова збіраў пра польскую архітэктуру ў Маладзечна, а таксама, з інфармацыі, знойдзенай ў польскай архітэктурнай перыёдыцы 1920-1930-х гадоў.Руская версія артыкула на партале kraj.by З 1921 па 1939 гады Заходняя Беларусь знаходзілася ў складзе Другой Рэчы Паспалітай. Для новай польскай дзяржавы беларускія землі з самага пачатку былі праблемнай тэрыторыяй: разбураная вайной інфраструктура, нелаяльнае насельніцтва, мяжа з Савецкім Саюзам, з якім у Польскай Рэспублікі былі напружаныя адносіны. Але адмаўляцца ад «крэсаў усходніх» палякі не спяшаліся. Ужо напачатку 20-х гадоў Польшча прынялася рэалізоўваць план асіміляцыі ўсходніх…