Аўтобусы на вуліцах Маладзечна: 1930-1991

Аўтобус, як грамадскі транспарт, з’явіўся на пачатку ХХ стагоддзя. Па нашым горадзе (а Маладзечна атрымала статус горада толькі ў 1929 годзе) першыя аўтобусы пачалі ездзіць у часы Другой Рэчы Паспалітай — але гэта былі адзінкавыя экзэмпляры міжгародняга руху. У пасляваенны час, калі Маладзечна стала цэнтрам Маладзечнаскай вобласці, у горадзе з’явіўся свой унутраны гарадскі транспарт. З гадамі павялічвалася колькасць маршрутаў і абнаўляўся мадэльны шэраг аўтапарку. У 1970-я ўлады горада нават планавалі арганізаваць у Маладзечне тралейбусны рух, але далей за планы справа не пайшла.

Краязнаўчы сайт Molodechno.net склаў вялікую фотападборку з аўтобусамі розных мадэляў, якія ездзілі па вуліцах горада ў перыяд з 1930 па 1991 год.

«За польскім часам»: 1930-я

Фотаздымкаў міжваеннага часу з аўтобусамі ў горадзе знайсці не ўдалося, але некалькі машын патрапіла на кінаплёнку, напрыклад, гэты міжгародні аўтобус маршрута №98 Івянец-Маладзечна, засняты ў раёне вакзала ў 1930 годзе:

Увогуле, аўтобусныя маршруты ў міжваеннай Польшчы — гэта тэма асобнага даследвання. Праўда, Маладзечна ў той час не магло пахваліцца разнастайнасцю аўтобусных маршрутаў, магчыма з-за таго, што ў горадзе была буйная чыгуначная станцыя, якая забаяспечвала ўсе патрэбы па міжгародніх транспартных зносінах.

Як вынікае з наступнай ілюстрацыі — у 1929 годзе з горада за дзень адпраўлялася 8 аўтобусных рэйсаў, а ў 1931 — 0 (нуль). У 1930 годзе, як бачна, быў толькі адзін маршрут — Івянец-Маладзечна, які і трапіў на кінаплёнку.

Яшчэ адзін аўтобус (а можа і той самы, мадэль вызначыць цяжка) трапіў у кадр на іншай плёнцы 1930 года — машына стаіць задам на фоне справа:

З міжгароднім зразумела, а вось гарадскога аўтобуснага транспарта ў той час у Маладзечне ўвогуле не было. Яго паспяхова замяняў конны.

Абласны цэнтр: 1944-1960

З перайменаваннем Вілейскай вобласці ў Маладзечнаскую і з пераносам абласнога цэнтра з Вілейкі ў Маладзечна ў верасні 1944 года гостра стала пытанне і аб арганізацыі гарадскога аўтобуснага транспарту. Справа ў тым, што у той час разбураны ваеннымі дзеяннямі горад ўяўляў з сябе не адзінае цэлае, а тры адасобленыя вялікімі адлегласцямі кавалкі гарадской забудовы (падрабязней пра такую акалічнасць можна пачытаць у эсэі «Маладзечна — горад з трыма сэрцамі»). Так, напрыклад, абласныя ўлады размясціліся ў будынках былога польскага гарнізона ў раёне Гелянова, а асноўная маса ацалелых жылых дамоў размяшчалася ў раёне старога цэнтра горада (сучасная плошча Старое Места) — адлегласць паміж імі складала амаль 4 кіламетры па дарогах.

Захаваліся звесткі і нават фотаздымак першага маладзечанскага гарадскога аўтобуса. Гэта была даваенная савецкая мадэль 16-цімесны ГАЗ-03-30, які збіраўся на агрэгатах ГАЗ-АА з 1933 па 1950 гады. Першы гарадскі аўтобус пайшоў па маршруце плошча Старое Места — Гелянова ў сакавіку 1947 года, яго кіроўцам быў Раман Чырвонцаў, а кандуктарам працавала Зінаіда Ярмальчук.

Першым жа масавым пасляваенным гарадскім аўтобусам стаў ЗіС-154, які выпускаўся з 1946 па 1950 гады, зрабілі іх, праўда, толькі 1165 штук, таму да Маладзечна ён не дабраўся, прынамсі, на фотаздымках той пары яго знайсці не ўдалося. Іншая справа яго наступнік — аўтобус ЗіС/ЗіЛ-155, якога з 1949 па 1957 год вырабілі больш за 22 тысячы экзэмпляраў. Гэты аўтобус у 1950-х гадах склаў аснову аўтобуснага парка Маладзечна, што добра бачна на наступных фотаздымках.

Напрыканцы 1950-х на змену ЗіС/ЗіЛ-155 прыйшоў ЗіЛ-158 (выпускаўся з 1957 па 1970 год). Разам з ім на вуліцах Маладзечна пачалі з’яўляцца і аўтобусы вытворчасці Львоўскага аўтазавода ЛАЗ-695 «Львів» (гады вытворчасці 1956-2010), а таксама невялікія «калабкі» Паўлаўскага аўтазавода ПАЗ-652 (гады вытворчасці 1958-1968). Усе яны масава трапляюца на здымках горада 1960-х гадоў.

У 1970-я на гарадскіх маршрутах пачалі з’яўляцца першыя аўтобусы Ikarus 260 венгерскай вытворчасці (мадэль выпускалася з 1972 па 2002 гады). У 1980-я и 1990-я «Ікарусы» стануць асноўным грамадскім транспартам Маладзечна, апошнія ГДРаўскія «гармошкі» знікнуць з вуліц напрыканцы 00-х, іх заменяць айчынныя МАЗы (фоткі «Ікарусаў» пачатку 00-х можна паглядзець тут).

На гэтым экскурс у аўтобусную гісторыю горада можна лічыць завершаным.