За польскім часам — Молодечно.net

Пра тое, што ў Маладзечне ў 1930-я быў пабудаваны новы касцёл я даведаўся гадоў 15 таму. Пра яго расказываў мой дзядуля Раман Хацяловіч, які ў 1954 годзе ў першы раз прыехаў у Маладзечна і бачыў гэты касёл у закінутым стане. Доўгі час не ўдавалася знайсці ніводнай выявы касцёла з зямлі — яго можна было пабачыць толькі з вышыні на нямецкіх аэрафотаздымках 1941 і 1944 гадоў і на геападаснове савецкага генплана 1954 года. Гэтыя выявы не давалі поўнага ўяўлення пра знешні выгляд будынка, але па іх можна было зразумець, што касцёл…

Горад З газет За польскім часам Карты Тапаніміка

Міцкевіча, Сянкевіча і плошча Напалеона: тапаніміка Маладзечна ў перыяд 1921-1939 гадоў

20/08/202321/08/2023 Уладзімір Садоўскі0 comment

Доўгі час мяне цікавіла пытанне, як ў Маладзечне ў міжваенны час называліся вуліцы і не ў апошнюю чаргу з-за таго, што менавіта ў тыя часы ці канкрэтна ў 1929 годзе Маладзечна атрымала статус горада, а значыць, што з гэтым статусам павінна была ўсталявацца трывалая гарадская тапаніміка, замест местачковых звычак прагаворваць адрасы ў стылі «зялёны дом насупраць царквы» ці «трэці дом справа, як ехаць на Краснае». На пытанне пра назвы вуліц не давалі адказу ні краязнаўчыя кнігі, ні даведка з нашага занальнага архіва. Максімум удавалася знайсці спіс вуліц, якія існавалі ў…

БССР 1960-1991 Гісторыя транспарта Горад За польскім часам Маладзечанская вобласць Фотападборка

Аўтобусы на вуліцах Маладзечна: 1930-1991

27/09/202206/10/2022 Уладзімір Садоўскі2 комментария

Аўтобус, як грамадскі транспарт, з’явіўся на пачатку ХХ стагоддзя. Па нашым горадзе (а Маладзечна атрымала статус горада толькі ў 1929 годзе) першыя аўтобусы пачалі ездзіць у часы Другой Рэчы Паспалітай — але гэта былі адзінкавыя экзэмпляры міжгародняга руху. У пасляваенны час, калі Маладзечна стала цэнтрам Маладзечнаскай вобласці, у горадзе з’явіўся свой унутраны гарадскі транспарт. З гадамі павялічвалася колькасць маршрутаў і абнаўляўся мадэльны шэраг аўтапарку. У 1970-я ўлады горада нават планавалі арганізаваць у Маладзечне тралейбусны рух, але далей за планы справа не пайшла. Краязнаўчы сайт Molodechno.net склаў вялікую фотападборку з аўтобусамі…

Архітэктура Аэрафота Гісторыя транспарта Горад Другая Сусветная За польскім часам

Краязнаўчыя знаходкі на аэрафотаздымках Маладзечна часоў Другой сусветнай вайны

17/05/202223/06/2022 Уладзімір Садоўскі1 Comment

Нядаўна нарэшце атрымаў з нацыянальнага архіва ЗША копіі некалькі аэрафотаздымкаў горада, зробленых немцамі ў 1942 і 1944 гадах. Заказ быў аформлены напрыканцы 2019 года, але з-за сітуацыі з каронавірусам у свеце, здымкаў прыйшлося чакаць амаль два гады. Даведка. Вялікі архіў з фотаплёнкамі, зробленымі нямецкімі самалётамі-разведчыкамі ў часы Другой Сусветнай вайны, пасля перамогі ў 1945 годзе апынуўся ў амерыканскай зоне акупацыі Германіі і адтуль быў перапраўлены ў ЗША. Доўгі час плёнкі мелі грыф сакрэтнасці – амерыканскія ваенныя самі карысталіся нямецкімі здымкамі тэрыторыі СССР у мэтах разведкі. Але ў 1990-я гады фотаздымкі…

Архітэктура Горад За польскім часам

Статуя Свабоды над Гелянова: аналіз фотаздымка трыумфальнай аркі 1930 года

26/05/202012/05/2022 Уладзімір Садоўскі0 comment

Толькі я запосціў падборку ўсіх фотак геляноўскай аркі, якія ў мяне ёсць, як на сайце польскага лічбавага архіву з’явілася новая вельмі якасная фотка. Сама выява вядомая, яна ёсць у маёй падборцы (я браў яе з адной кнігі), але якасць выкладзенай на польскім сайце копіі нашмат лепшая і дазваляе разглядзець новыя дэталі, якія я раней не заўважаў. Фотка зроблена ў чэрвені 1930 года падчас візіту ў Маладзечна прэзідэнта Польскай Рэспублікі Ігнацыя Масціцкага. У гарнізоне 86-га пяхотнага палка Войска Польскага, які знаходзіўся ў Гелянова. З гэтай нагоды ў палку арганізавалі святочную сустрэчу…

Архітэктура Было/Стала Горад За польскім часам Маладзечанская вобласць Фотападборка

Трыумфальная арка ў Маладзечне, 30 фота

21/05/202015/04/2024 Уладзімір Садоўскі0 comment

Спачатку невялікая гістарычная даведка пра арку. У 1929 годзе мястэчку Маладзечна быў дадзены статус горада. Адміністрацыйныя межы паселішча былі пашыраны і ў іх увайшла ў тым ліку і тэрыторыя фальварка Гелянова, дзе з 1922 года месціўся гарнізон 86-га пяхотнага палка Войска Польскага. У тым жа годзе на паўночным уездзе ў гарнізон была ўзведзена трыумфальная арка, прысвечаная тагачаснаму кіраўніку Другой Рэчы Паспалітай Юзафу Пілсудскаму. Адкрыццё аркі адбылося падчас урачыстасцяў, прысвечаных святкаванню дзесяцігодзя 86-га пяхотнага палка. Полк быў створаны ў 1919 годзе і ўваходзіў у склад так званых сіл «Самаабароны Літвы і…

Горад За польскім часам Першая Сусветная Помнікі

Таямніца вайсковых могілак Маладзечна

14/04/202013/05/2022 superadmin0 comment

Упершыню я наведаў Маладзечна шэсць гадоў таму. Мяне цікавіла міжваенная польская архітэктура і гісторыя гарнізона Войска Польскага ў Гелянове. Але заўсёды, калі я наведваю новае месца, іду на могілкі. «Так, былі ў цэнтры горада могілкі, у тым ліку і вайсковыя, але іх знішчылі», — казалі мясцовыя. Праз нейкі час мне патэлефанаваў мой сябра, гісторык і фалерыст Андрэй Аралін, і сказаў, што непадалёк ад чыгуначнай станцыі «Маладзечна» былі вялікія вайсковыя пахаванні, дзе былі магілы жаўнераў рускага імператарскага, кайзераўскага і польскага войска. «Там шмат польскіх жаўнераў, якія загінулі ў перыяд польска-бальшавіцкай вайны,…

Горад За польскім часам Помнікі

На Цэнтральнай плошчы да канца 1950-х стаяў бетонны крыж

05/04/202012/05/2022 Уладзімір Садоўскі0 comment

Да страчанай міжваеннай архітэктурнай спадчыны Маладзечна можна аднесці адзін цікавы аб’ект — бетонны высокі крыж, які быў пастаўлены «за палякамі» на сённяшняй Цэнтральнай плошчы. Вось што пра гэтую падзею сведчыць матэр’ял з пльскай газеты «Głos Ziemi» №23 ад 19.09.1937 (знайшоў Кастусь Шыталь): Пераклад напісанага: Помнік-крыж каля Маладзечна. Стараннем ксянза-капелана Завадскага 13 чысла бягучага месяцу распачата будоўля помніка-крыжа пры тракце Вільня-Маладзечна, як трывалага следу нашай веры і культурнай працы ў Маладзечне. Праект выканаў інжынер-архітэктар Галаўня з Вільні, а план зацвердзіў ваяводскі кансерватар др. Півоцкі. Тэхнічнае кіраўніцтва над праектам ўзяла на сябе…

Архітэктура Горад За польскім часам Расійская Імперыя

Дзе да вайны ў Маладзечне знаходзіўся чыгуначны шпіталь?

31/03/202012/05/2022 Уладзімір Садоўскі0 comment

Дзякуючы фэйсбук-суполцы Mołodeczański Kraj, здаецца, ўдалося вызначыць прызначэнне аднаго вялікага будынка ў Залінейным раёне Маладзечна ў раёне цяперашняй вуліцы Садовай, які добра бачны на нямецкіх аэрафота 1940-х гадоў і ад якога на сёння не засталося нічога: Згодна з апісаннем, дадзеным ў артыкуле пра маладзечанскае адзяленне Чыгуначнай вайсковай падрыхтоўкі (па-польску PKW — арганізацыя вайсковай падрыхтоўкі чыгуначнікаў, аналаг савецкага ДОСААФ) ад 1937 года, яно размяшчаўся ў будынку былога яшчэ дарэвалюцыйнага чыгуначнага шпіталя. Побач з будынкам размяшчаўся парк, а недалёка знаходзіўся стадыён для заняткаў фізкультурай чальцоў арганізацыі. На аэрафотаздымку 1941 года ўсе гэтыя…

Было/Стала Горад За польскім часам Карты

Як вырасла Маладзечна за 80 гадоў

27/12/201912/05/2022 Уладзімір Садоўскі0 comment

Тое, як вырас горад за амаль стагоддзе, можна пабачыць, калі накласці сучасныя межы горада (стан прыкладна 2014 году) на мапу мясцовасці міжваеннага часу, а дакладней польскую вайсковую тапаграфічную мапу 1934 года (па кліку мапа ў вельмі вялікім адрозненні вагой 9МБ): За гэтыя гады у межы горада ўвайшло некалькі вёсак і малых населеных пунктаў. Першае вялікае узбуйненне здарылася ў 1929 годзе калі мястэчку Маладзечна быў дадзены статус горада, да якога былі далучаны вёска Бухаўшчына, вёска і фальварак Новая Бухаўшчына, фальварак Маладзечна, фальварак і засценак Гелянова, калонія Завань і засценак Цівідаўка (на…

Рубрика: За польскім часам

Гісторыя гарнізоннага касцёла ў Маладзечне