Сёння 20 студзеня 2020 года спаўняецца роўна 60 год з дня калі ў 1960-м годзе была скасаваная Маладзечанская вобласць. Наш горад праіснаваў у статусе абласнога цэнтра без малага 14 год і за гэты час кардынальна змяніў сваё аблічча — з непрыкметнага мястэчка ператварыўся ў сапраўдны Горад Сонца.
Read MoreЭсэ Уладзіміра Садоўскага, апублікавана ўпершыню ў літаратурным часопісе «Прайдзісвет». Што можна сказаць пра душу нашага горада? Мабыць, тое, што яна ўсё-ткі ёсць, але пра гэта як-небудзь пазней. Цяпер я хацеў бы расказаць пра сэрца, дакладней, пра тры сэрцы аднаго горада. Пад сэрцам я разумею цэнтр, вакол якога разбудоўвалася і расло паселішча, бачу ў ім пункт, дзе перакрыжоўваюцца асноўныя гарадскія і міжгароднія плыні. Склалася так, што за ўсю гісторыю існавання ў Маладзечне было ажно тры такія пункты. Першы і самы старажытны — гэта цяперашняя плошча Старое Места. “Места” не ад пляцоўкі…
Read MoreCучасныя межы горада накладзены на мапу сярэдзіны ХІХ ст. (так званую мапу Тэнера). Бачна, што ў той час нават Лебедзева было большым мястэчкам чым Маладзена, але чыгунка, якая прайшла праз Маладзечна спачатку ў 1873 годзе, а затым у 1905, робіць цуды і пераўтварае учорашнія вёскі ў 100-тысячныя гарады. З гэтай мапы бачна, што за паўстагоддзя ў межы горада Маладзечна увайшлі вёскі Бухаўшчына і Вялікае Сяло, а таксама фальварак Гелянова і панскі двор, што месціўся напрыканцы вуліцы Замкавай там дзе зараз знаходзіцца кантора лясгаса.
Read MoreТое, як вырас горад за амаль стагоддзе, можна пабачыць, калі накласці сучасныя межы горада (стан прыкладна 2014 году) на мапу мясцовасці міжваеннага часу, а дакладней польскую вайсковую тапаграфічную мапу 1934 года (па кліку мапа ў вельмі вялікім адрозненні вагой 9МБ): За гэтыя гады у межы горада ўвайшло некалькі вёсак і малых населеных пунктаў. Першае вялікае узбуйненне здарылася ў 1929 годзе калі мястэчку Маладзечна быў дадзены статус горада, да якога былі далучаны вёска Бухаўшчына, вёска і фальварак Новая Бухаўшчына, фальварак Маладзечна, фальварак і засценак Гелянова, калонія Завань і засценак Цівідаўка (на…
Read MoreКалісьці я рабіў падборку фотак Мінска, а цяпер вырашыў глянуць, што ж у мяне ёсць з неапублікаваных фотак Маладзечна. Аказалася, што даволі шмат фотак. Пачну з цэнтра — від на Цэнтральную плошчу з парка скрозь арку: Парачка гламурных фотанек самога парку. Ах, лета-лета, дзе жа ж ты дзе… Маладзечанскі «Брадвей». А гэта ўчастак пешаходнай вуліцы, падоўжанай да вакзала перад дажынкамі: Рэшткі вёскі Бухаўшчына сярод шматпавярховай забудовы. Дарэчы, недзе тут праходзіла абыходная галіна чыгункі (я пра яе пісаў тут), разабраная ў 1950-я: Ліхтаровіч-стайл (фотамастак такі, калі хто не ведаў): Хапае ў…
Read MoreГэтыя надпісы знаходзяцца на вадацяжнай вежы ў раёне Гелянова, дзе да 1939 года месціўся гарнізон польскіх войскаў. Вежа пабудавана ў 1920-я ці 1930-я гады для забеспячэння гарнізона і вялікіх палкавых стайняў вадой: Невядома, хто такі Бугаеў і што ён рабіў у Гелянова 18 мая 1940-га, акрамя таго, што крэмзаў цэглу 🙂 Існуе версія, што пасля падзей 17 верасяня 1939 года будынкі былога польскага гарнізона адыйшлі пад патрэбы новага гарнізона РККА і што ў польскіх казармах і гарнізонных дамах з 1939 па 1941 гады размяшчаліся савецкія жаўнеры. Магчыма Бугаеў быў адным з…
Read MoreУ перыяд 1991-1994 старшынёй Маладзечанскага гарвыканкама быў Генадзь Карпенка. За гэты час наш горад амаль пазбавіўся саветскіх назваў вуліц. Маладзечна — адзін з нешматлікіх беларускіх гарадоў, дзе цэнтральная вуліца не мае назву Савецкай ці Леніна, а названа ў гонар сярэднявечнага шляху з Менска ў Вільню, які праходзіў праз горад — Вялікі Гасцінец. Вось кароткі спіс перайменаванняў, надрукаваны ў раённай газеце ў 1994 годзе:
Read MoreНа чыгуначнай станцыі Маладзечна сярод пуцей у далечыні ад перонаў стаіць металічны слуп, які мне ўдалося засняць з вакна электрычкі: Гэта не проста слуп, а старая водазаборная калонка, якая выкарыстоўвалася для запаўнення вадой катлоў паравозаў: Натуральна, што ў наш час выкарыстоўванне калонкі не актуальнае. Пэўна таму чыгуначнікі прыладзілі на вяршыні калонкі светлавы сігнальны ліхтар, зрэшты, і той ужо не выкарыстоўваецца, бо драты да яго абарваныя: На калонцы можна разледзець надпіс на нямецкай мове «Krause werk / Neusalz (Oder)» — Фабрыка Краўзе / Ноэзальц на Одэры (цяпер горад Нова Суль у…
Read MoreУ апошнія дні жыхары Маладзечна абмяркоўваюць праект новга будынка гарадскога ЗАГСа, які павінны паўстаць на месцы знесенай стаянкі на Цэнтральнай плошчы. Пакуль у райвыканкаме праходзіць грамадскае абмеркаванняў праекта, маладзечанскі краязнаўца Уладзімір Садоўскі ўзгадвае, што хацелі пабудаваць на месцы будучага ЗАГСа пасля вайны і чаму гэта не атрымалася. Планы забудовы будучай Цэнтральнай плошчы ўзніклі ў пасляваенныя гады. Праўда, ёсць звесткі, што ўжо польскія ўлады ў канцы 1930-х гадоў планавалі засвоіць гэтую частку горада, але іхныя задумкі перакрэсліў верасень 1939-га. Так ці інакш, але ўжо ў генплане 1947 года Цэнтральная плошча была…
Read MoreМаладзечна на карціне 1956 года мастака Леаніда Дударэнкі. У «кадр» трапіў вялікі даваенны жылы дом, пабудаваны паводле праекта архітэктара Юліяна Лісецкага для адміністрацыі Маладзечанскага павету ў канцы 1920-х гадоў. Я пра яго пісаў у вялікім матэр’яле па польскаму ведамаснаму жытлу у Маладзечна. Будынак гэты захаваўся (у адрозненні ад невялікіх пабудоў з левай часцы карціны) і знаходзіцца зараз недалёка ад маладзечанскага аўтавакзала, якога ў 1956-м яшчэ не было на гэтым месцы (аўтавакзал перамесціцца сюды з плошчы Старое Места ў 1969 годзе). Прыкладная геалакацыя мальберта мастака на аэрафотаздымку часоў вайны і на…
Read More
